Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej
Szeroko pojęty temat sukcesji działalności gospodarczej jest w Polsce coraz bardziej powszechny.
Niezwykle istotny jest zwłaszcza temat dziedziczenia przedsiębiorstwa.
Ustawodawca również zauważył pewne związane z tym problemy. Rozwiązaniem było wprowadzenie instytucji zarządu sukcesyjnego, który ma zapewnić możliwość kontynuacji działalności przedsiębiorstwa po śmierci przedsiębiorcy.
Zdaje się jednak, że mimo wprowadzenia zarządu sukcesyjnego, nadal najrozsądniejszym przygotowaniem się przedsiębiorcy do tematu sukcesji jest przekształcenie działalności gospodarczej w spółkę. Dziedziczenie udziałów jest bowiem dużo prostsze i nie zaburza funkcjonowania samego przedsiębiorstwa spółki.
Dziedziczenie jednoosobowej działalności gospodarczej
Strata bliskiej osoby zazwyczaj sama w sobie jest już trudną sytuacją. W przypadku śmierci przedsiębiorcy spadkobiercy mają sytuację nie do pozazdroszczenia.
Wraz ze śmiercią przedsiębiorcy wygasają wszelkie umowy z dostawcami, kontrahentami, klientami i pracownikami. Wygasają też wszelkie koncesje, licencje i zezwolenia. Przedsiębiorstwo zmarłego z dniem jego śmierci wchodzi do spadku tak jak każdy inny należący do niego majątek.
W praktyce oznacza to, że firma musi być na nowo organizowana przez spadkobierców chcących kontynuować działalność po zmarłym. Problem dotyczył zwłaszcza tzw. firm rodzinnych.
Przykłady
Przykłady z życia klientów, którym zmarła bliska osoba prowadząca działalność gospodarczą nie raz przekonały mnie o tych trudnościach. Były to trudne chwile dla tych ludzi. Zablokowane rachunki ze środkami potrzebnymi rodzinie do życia. Problemy ze zwrotem towaru do hurtowni i związanymi z tym rozliczeniami. Odejście pracowników. Wygaśnięcie umów. Problemy z uzyskaniem zezwolenia na sprzedaż alkoholu i kontynuowaniem działalności.
Kontynuacja działalności, umów, zezwoleń
Po wejściu w życie ustawy działalność przedsiębiorstwa będzie mogła być kontynuowana po śmierci przedsiębiorcy. W szczególności będą kontynuowane wszelkie umowy zawarte przez przedsiębiorcę w tym umowy z pracownikami.
Również decyzje administracyjne wydane w stosunku do przedsiębiorcy zachowają ważność. Szczególnie istotne będzie to w zakresie obowiązywania koncesji, licencji czy zezwoleń niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej.
Na gruncie podatkowym również ma być zachowana kontynuacja rozliczeń po zmarłym przedsiębiorcy. Przedsiębiorstwo w spadku będzie płatnikiem podatku PIT oraz VAT. Będzie przy tym posługiwało się numerem NIP zmarłego przedsiębiorcy.
Zarząd sukcesyjny
Jak to ma wyglądać w praktyce?
Przedsiębiorca jeszcze za życia będzie mógł wskazać zarządcę sukcesyjnego, który przejmie po jego śmierci zarząd nad przedsiębiorstwem. W razie braku wskazania takiej osoby przez przedsiębiorcę, zarządcę sukcesyjnego będą mogli powołać jego spadkobiercy.
Wskazanie zarządcy nie oznacza, że dana osoba będzie dziedziczyć przedsiębiorstwo — w tym zakresie będzie toczyć się normalne postępowanie spadkowe. Zarządca sprawuje jedynie tymczasowy zarząd nad przedsiębiorstwem do czasu działu spadku.
W praktyce zapewne zarządcami sukcesyjnymi będą wskazywani następcy, którzy ostatecznie i tak odziedziczą przedsiębiorstwo. Możliwe też będzie wskazanie zarządcy profesjonalnego np. prawnika czy doradcy restrukturyzacyjnego, który zagwarantuje przedsiębiorcy odpowiednie rozporządzenie przedsiębiorstwem po jego śmierci. Drugie z rozwiązań będzie zapewne stosowane w przypadku przewidywanych konfliktów między spadkobiercami, czy też braku chęci spadkobierców do kontynuowania działalności.
Cel zarządcy sukcesyjnego
Głównym celem powołania zarządcy jest kontynuowanie działalności przedsiębiorstwa i przeprowadzenie go przez postępowanie spadkowe bez uszczerbku dla jego funkcjonowania. W zależności od woli spadkobierców przedsiębiorstwo to może być następnie przejęte przez określonego spadkobiercę. W ramach postępowania działowego będzie mogło być wydane częściowe rozstrzygnięcie co do samego przedsiębiorstwa. Ma to umożliwić szybsze zakończenie procesu sukcesji przedsiębiorstwa.
W razie braku chęci kontynuowania działalności przez spadkobierców, za ich zgodą możliwe będzie też doprowadzenie przez zarządcę do sprzedaży całego przedsiębiorstwa osobie trzeciej. Taki sposób zakończenia działalności pozwoli na uzyskanie wyższej kwoty w ramach spadku niż odziedziczenie poszczególnych składników majątku wchodzących w skład przedsiębiorstwa.
Wejście w życie
Nowe przepisy mają wejść w życie po 3 miesiącach od dnia ich publikacji w Dzienniku Ustaw, czyli pod koniec bieżącego roku.
Jeśli jesteś przedsiębiorcą, z pewnością powinieneś przemyśleć, co ma się stać z prowadzonym przez ciebie przedsiębiorstwem po twojej śmierci.
Teraz zyskasz nowe narzędzie do wprowadzenia tego zamiaru w życie. Będziesz mógł powołać zarządcę sukcesyjnego.