Jak głosować nad układem w postępowaniu restrukturyzacyjnym? Poradnik wierzyciela.

Masz dłużnika, który Ci nie zapłacił.

Wykonałeś usługę, dostarczyłeś towar, udzieliłeś pożyczki i czekasz na zapłatę.

Mija termin płatności, wysyłasz przypomnienie, licząc na to, że dłużnik po prostu zapomniał.

Po jakimś czasie dochodzi do Ciebie, że dłużnik ma poważniejsze problemy finansowe. Próbujesz dochodzić swoich roszczeń, być może uzyskałeś już nawet nakaz zapłaty i wszcząłeś egzekucję.

Nagle dostajesz zawiadomienie, że wobec twojego dłużnika otwarto postępowanie restrukturyzacyjne, nie możesz już wszcząć egzekucji, a wszczęta dotychczas egzekucja uległa zawieszeniu z mocy prawa.

Powyższy scenariusz jest coraz bardziej powszechny. Wciąż jednak brakuje wiedzy jak zachować się w takiej sytuacji oraz jakie prawa przysługują wierzycielowi w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Dlatego też zebraliśmy najważniejsze informacje w tym artykule.

Co to jest restrukturyzacja?

Restrukturyzacja jest procedurą wszczynaną wobec przedsiębiorcy, którego sytuacja finansowa wskazuje, że w niedługim czasie stanie się niewypłacalny, albo już jest w takim stanie. Jest to więc procedura naprawcza, której zastosowanie ma doprowadzić do uniknięcia upadłości podmiotu.

Procedura ta wszczynana jest z inicjatywy dłużnika, ale jej przebieg zależy w dużej mierze od woli wierzycieli.

Nad przebiegiem postępowania nadzór sprawuje licencjonowany doradca restrukturyzacyjny, a przyjęty w postępowaniu układ podlega zatwierdzeniu przez sąd. Prawidłowość postępowania podlega zatem ścisłemu nadzorowi ze strony doradcy restrukturyzacyjnego oraz sądu. Liczne prawa przysługują również samym wierzycielom i o tym chcielibyśmy dzisiaj napisać, gdyż z naszych obserwacji z prowadzenia takich postępowań wynika, że niewielka część wierzycieli korzysta ze swoich praw.

W niniejszym wpisie skupimy się przede wszystkim na postępowaniu o zatwierdzenie układu, które jest najpopularniejszym i najprostszym typem postępowania restrukturyzacyjnego, które w większości toczy się poza sądem. Poza nim są jeszcze trzy inne procedury tj. przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe oraz postępowanie sanacyjne. Każde z tych postępowań posiada swoje odrębności i specyfikę, ale dotyczą one głównie kwestii proceduralnych. Większość niniejszego artykułu będzie miała więc zastosowanie również do tych postępowań.

Otwarcie postępowania o zatwierdzenie układu

Postępowanie o zatwierdzenie układu wszczynane jest z inicjatywy dłużnika. Dłużnik wybiera też doradcę restrukturyzacyjnego, który będzie pełnił funkcję nadzorcy układu. Nadzorca układu odpowiada za prawidłowy przebieg całego postępowania.

Kluczowe z punktu widzenia wierzyciela i skutków otwarcia postępowania są dwie daty, pierwszą z nich jest dzień układowy, a drugą data publikacji obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego.

Dzień układowy jest datą, na którą ustala się wierzytelności objęte postępowaniem restrukturyzacyjnym. Jest to szczególnie istotne. Wszystkie zobowiązania powstałe do dnia układowego będą bowiem objęte układem przyjętym w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Warto przy tym zaznaczyć, że liczy się data powstania zobowiązania, a nie data wymagalności, czy też wystawienia faktury. Jeśli więc wykonałeś usługę do dnia układowego, a faktura została wystawiona po dniu układowym, to twoja wierzytelność i tak jest objęta układem. W przypadku kredytów i pożyczek cała kwota zobowiązania jest objęta układem, a nie tylko wymagalne raty. W przypadku zaś opłat okresowych takich jak czynsz najmu, czy abonament, do układu wejdzie proporcjonalna część płatności za dany okres rozliczeniowy.

W toku postępowania restrukturyzacyjnego dłużnikowi nie wolno spłacać wierzytelności objętych układem. Ma natomiast obowiązek płacić za wszystkie nowe zobowiązania tj. powstałe po dniu układowym. Nie może więc generować nowych długów. Wiąże się z tym również częściowy zakaz dokonywania potrąceń. Tzn. jako wierzyciel nie możesz dokonać potrącenia wierzytelności układowej z przysługująca dłużnikowi wierzytelnością powstałą po dniu układowym.

Z dniem publikacji obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego dłużnik zyskuje ochronę, która ma zapewnić możliwość kontynuowania działalności w czasie postępowania restrukturyzacyjnego. Ochrona ta obejmuje zakaz wszczynania postępowań egzekucyjnych wobec dłużnika oraz zawieszenie postępowań egzekucyjnych wszczętych wcześniej. Dłużnik zyskuje również ochronę przed wypowiedzeniem umów o kluczowym znaczeniu dla funkcjonowania przedsiębiorstwa. Oczywiście warunkiem korzystania z tej ochrony jest nietworzenie nowych długów. Sąd może bowiem na wniosek nadzorcy układu lub wierzyciela uchylić skutki obwieszczenia, jeśli postępowanie miałoby być prowadzone na szkodę wierzycieli. Mechanizm zakazu prowadzenia egzekucji jest niezwykle istotnym elementem postępowania restrukturyzacyjnego. Podobnie jak w postępowaniach upadłościowych mamy bowiem do czynienia z licznymi wierzycielami i zakaz egzekucji singularnej ma prowadzić do równego traktowania wszystkich wierzycieli. Nie ma zatem możliwości, aby jeden wierzyciel zaspokoił się z majątku dłużnika, a dla pozostałych nic nie zostało. Celem postępowania jest umożliwienie kontynuacji prowadzenia działalności przez dłużnika i zapewnienie mu warunków pozwalających na spłatę wierzycieli na zasadach określonych w układzie. Ochrona ta trwa przez okres 4 miesięcy od dnia obwieszczenia. Jeśli w tym czasie nie zostanie złożony wniosek do sadu o zatwierdzeni układu, to ochrona wygasa. W przypadku złożenia wniosku ochrona trwa do momentu prawomocnego rozpoznania wniosku przez sąd.

O otwarciu postępowania najprawdopodobniej w pierwszej kolejności dowiesz się od dłużnika, który odmówi zapłaty z uwagi na otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego. Możesz też sprawdzić, czy wobec twojego dłużnika nie wszczęto postępowania na stronie Krajowego Rejestru Zadłużonych. Wchodzimy w Tablicę obwieszczeń, wybieramy zakładkę Podmiot niebędący osobą fizyczną lub Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą i  wpisujemy dane dłużnika.

Następnie nadzorca układu zawiadomi Cię o otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu listem poleconym, przesyłając kartę do głosowania nad układem wraz z propozycją układu. Od nadzorcy układu otrzymasz też informację o sposobie głosowania za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe.

Układ

Układ jest finalnym rezultatem postępowania restrukturyzacyjnego. To właśnie ten dokument będzie określał zasady i terminy spłaty wierzycieli.

Układ jest odpowiednikiem ugody, przy czym ugoda jest zawierana z poszczególnymi wierzycielami, układ zaś wiąże wszystkich wierzycieli i przewiduje dla nich jednolite zasady spłaty. Układ może być kształtowany dowolnie tak jak ugoda. W szczególności układ wskazuje, w jakiej części zobowiązanie zostanie spłacone i w jakich terminach. Określa też stopień umorzenia zobowiązań w tym w zakresie należności głównej oraz ewentualnych należności ubocznych tj. odsetki.

Propozycje układowe ustalane są przez dłużnika. Aby jednak układ wiązał wierzycieli, musi uzyskać ich akceptację. Układ zostaje przyjęty jeśli uzyska poparcie większości głosujących wierzycieli, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom. Wymagana jest zatem tzw. podwójna większość: liczebna ponad 50% wierzycieli oraz kwotowa co najmniej 2/3 sumy wierzytelności. Są to więc dość surowe wymogi i bez tak istotnego poparcia wierzycieli układ nie zostanie przyjęty. Układ wiąże jednak wszystkich wierzycieli tzn. również tych, którzy głosowali przeciwko układowi oraz tych, którzy nie oddali głosu.

O tym jak ocenić układ i czy głosować za układem, czy przeciwko napiszemy w dalszej części artykułu. Najpierw jednak przyjrzyjmy się uprawnieniom wierzycieli.

Uprawnienia wierzycieli w toku postępowania o zatwierdzenie układu

Wierzyciel zazwyczaj nie posiada dokładnych informacji o sytuacji dłużnika. Jedyne co może samodzielnie sprawdzić, to np. sprawozdania finansowe składane do KRS przez dłużnika będącego spółką. Można je pobrać ze strony Repozytorium Dokumentów Finansowych.

W przypadku wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego, jako wierzyciel uzyskujesz dodatkowe uprawnienia i dostęp do aktualnych informacji o sytuacji finansowej dłużnika.

Zadziwiające jest jednak, jak w niewielkim stopniu wierzyciele korzystają z tych możliwości.

Przede wszystkim jako wierzyciel na podstawie art. 216 ust. 1  Prawa restrukturyzacyjnego możesz żądać od nadzorcy układu informacji o sytuacji majątkowej dłużnika i możliwości wykonania układu w zakresie, który jest potrzebny do podjęcia racjonalnej ekonomicznie decyzji o głosowaniu za albo przeciw układowi.

O co warto poprosić? Przede wszystkim złóż wniosek o dostęp do akt postępowania. Obecnie akta postępowania prowadzone są w formie elektronicznej w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Możesz zatem przez Internet uzyskać dostęp do akt i przejrzeć wszystkie znajdujące się w nich dokumenty.

W aktach postępowania warto zwrócić uwagę przede wszystkim na:

• Wstępny plan restrukturyzacyjny i dołączony do niego Bilans — dowiesz się z nich jakie były przyczyny trudnej sytuacji finansowej oraz jakie ma plany naprawy,
• Spis wierzytelności oraz Spis wierzytelności spornych – dowiesz się z niego, jakich wierzycieli ma dłużnik poza tobą, jaka jest łączna kwota zadłużenia oraz będziesz mógł zweryfikować, czy twoja wierzytelność została prawidłowo ujęta w spisie,
• Plan restrukturyzacyjny – rozbudowana wersja wstępnego planu restrukturyzacyjnego zawierająca m.in. dodatkowo prognozy finansowe na najbliższe 5 lat,
• Test prywatnego wierzyciela – jest sporządzany w sytuacji, gdy wśród wierzycieli są podmioty publicznoprawne (np. z tytułu składek ZUS lub podatków) i zawiera analizę porównawczą stopnia zaspokojenia wierzycieli publicznoprawnych w ramach układu oraz w ewentualnym postępowaniu upadłościowym.

Jak widzisz, masz prawo do uzyskania licznych informacji i dokumentów. Możesz żądać też od nadzorcy układu innych informacji, o ile są niezbędne do podjęcia decyzji w sprawie głosowania nad układem. Jeśli dostrzeżesz jakieś nieprawidłowości w przebiegu postępowania możesz zgłosić swoje zastrzeżenia w tym zakresie – sąd weźmie je pod uwagę przy zatwierdzaniu układu.

Czy głosować za układem?

Jest to najważniejsza decyzja, jaką musisz podjąć w toku postępowania restrukturyzacyjnego. Jeśli bowiem nie oddasz głosu, inni wierzyciele zdecydują za ciebie. Tak czy inaczej, będziesz bowiem związany postanowieniami układu.

Przede wszystkim uzyskaj jak najwięcej informacji, żeby móc prawidłowo podjąć decyzję, która dla Ciebie będzie korzystna.

Oceń, w jakim stopniu wiarygodne dla Ciebie są założenia przedstawione w planie restrukturyzacyjnym. Sprawdź, czy ocena możliwości wykonania układu nie jest zbyt optymistyczna. Dłużnicy czasami chcąc zachęcić wierzycieli do głosowania za układem, składają propozycje wysokiego stopnia zaspokojenia, czy szybkiej spłaty zobowiązań. Oceń jednak, czy przedsiębiorstwo dłużnika będzie w stanie wygenerować nadwyżki finansowe pozwalające na spłatę zobowiązań zgodnie z treścią układu.

Po drugie porównaj stopień zaspokojenia w ramach układu ze stopniem zaspokojenia w ewentualnym postępowaniu upadłościowym. Nie możesz się zgodzić na układ, którego jedynym beneficjentem będzie dłużnik. Restrukturyzacja ma sens wtedy, gdy korzyści z kontynuacji działalności przez dłużnika pozwolą również na wyższy stopień zaspokojenia wierzycieli, niż miałoby to miejsce w ramach postępowania upadłościowego. Zwróć przede wszystkim uwagę na posiadany przez dłużnika majątek oraz ogólną kwotę zobowiązań. W szczególności przydatnym dokumentem do dokonania takiej oceny jest Test prywatnego wierzyciela.

Masz dwie opcje. Albo zagłosować za układem, albo przeciwko.

Jeśli głosujesz za układem, to znaczy, że wierzysz dłużnikowi, że będzie w stanie wywiązać się z układu. Jednocześnie oczekujesz wyższego zaspokojenia niż w przypadku upadłości kontrahenta.

Jeśli natomiast głosujesz przeciwko układowi, to liczysz na to, że w wyższym stopniu uzyskasz zaspokojenie w ramach postępowania egzekucyjnego lub upadłości dłużnika.

Pamiętaj, że jest to decyzja przede wszystkim o charakterze ekonomicznym. Muszę w tym miejscu ostrzec cię, przed różnymi kancelariami, które próbują doradzać w tym zakresie, nie mając dostatecznego rozeznania w postępowaniach restrukturyzacyjnych ani doświadczenia biznesowego. Jeśli jakiś prawnik wydaje ci rekomendację, głosowania za lub przeciwko układowi bez dokonania analizy dokumentów i bez dokonania porównania z zaspokojeniem w razie nieprzyjęcia układu, to nie dokonuje takiej rekomendacji rzetelnie i może wydać ci rekomendację sprzeczną z twoim interesem.

Warto również wziąć pod uwagę fakt, że jeśli dłużnik jest twoim stałym kontrahentem, to przyjęcie układu powoduje zachowanie klienta, który będzie dokonywał dalszych zakupów twoich towarów lub usług. Na nowe zobowiązania dłużnik jest jednak zobowiązany płacić na bieżąco.

Jak głosować elektronicznie w KRZ?

Zgodnie z obecnymi przepisami jedyną formą głosowania nad układem jest oddanie głosu za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych, czyli w formie elektronicznej.

Obecnie moduł głosowania w systemie nie jest jeszcze uruchomiony, w związku z czym oddanie głosu jest czynnością skomplikowaną technicznie.

Jako wierzyciel możesz oddać głos samodzielnie lub za pośrednictwem pełnomocnika procesowego, którym może być doradca restrukturyzacyjny, radca prawny lub adwokat. Korzystając z doświadczonego pełnomocnika, unikniesz problemów technicznych z oddaniem głosu i uzyskaniem dostępu do akt postępowania.

Pamiętaj, że wszystkie pisma papierowe nie wywołują obecnie skutków prawnych. Jedyną formą składnia pism w sprawach restrukturyzacyjnych i upadłościowych jest wnoszenie ich przez KRZ.

1. Jak założyć konto w systemie KRZ?

W celu założenia konta w KRZ należy wejść na stronę rejestru pod adresem: https://prs.ms.gov.pl/krz

Następnie klikamy w pole Zaloguj, a w dalszej kolejności w pole Rejestracja, po czym wybieramy jedną z dostępnych metod tworzenia konta: Krajowy Węzeł Identyfikacji Elektronicznej (gdy chcemy podpisać się Profilem Zaufanym lub e-dowodem) albo Kwalifikowany podpis elektroniczny.

Dalej należy postępować zgodnie z instrukcją znajdującą się na stronie internetowej.

W przypadku gdy wierzycielem jest podmiot niebędący osobą fizyczną, czyli gdy jako wierzyciele prowadzimy spółkę, to oprócz konta osobistego w KRZ powinniśmy dodatkowo założyć konto podmiotu.

2. Wypełnienie karty do głosowania

Z uwagi na brak modułu głosowania w systemie, kartę wypełnia się w formie papierowej. Otrzymana od nadzorcy układu karta do głosowania powinna być już wstępnie wypełniona. Sprawdź jednak, czy zawiera wszystkie informacje. Zaznacz odpowiednie pole czy głosujesz za układem, czy przeciwko oraz podpisz się pod kartą. W przypadku spółki ważne, żeby karta była podpisana zgodnie z zasadami reprezentacji przez osobę ujawnioną w KRS.

Następnie zeskanuj wypełnioną kartę i podpisz ją elektronicznie kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym.

Tak podpisaną kartę do głosowania możesz wysłać przez system KRZ.

3. Wysłanie karty do głosowania przez KRZ

W celu oddania głosu w Systemie KRZ należy wejść na stronę pod adresem: https://prs.ms.gov.pl/krz.

Wybieramy Portal Użytkowników Zarejestrowanych i logujemy się na konto wierzyciela.

Z panelu bocznego po lewej stronie wybieramy Nowy wniosek i klikamy w przycisk Wyszukaj wzór pisma. W polu Wyszukaj dokument wpisujemy „Pismo inne”. W wynikach wyszukiwania pojawi się wzór wniosku 70008 – Pismo inne – Utwórz, w który należy kliknąć.
Wypełniamy formularz, podając:

• nazwę pisma: karta do głosowania,
• typ pisma: pismo procesowe,
• sygnaturę postępowania – wpisujemy sygnaturę postępowania w repertorium GRz-nu.

Potwierdzamy, klikając przycisk Utwórz.

Wypełniamy formularz, podając dane nadzorcy układu oraz dane wierzyciela. Należy pamiętać, żeby formularz był wypełniony kompletnie i zawierał numer ID konta wierzyciela. Bez podania tego numeru nadzorca układu nie będzie w stanie dokonać ci doręczeń przez system ani przyznać dostępu do akt sprawy.

W polu Załączniki klikamy Dodaj inny dokument i następnie przycisk Dodaj. Klikamy Dodaj załącznik i następnie Wybierz plik. Wybieramy z dysku plik z wypełnioną i podpisaną kartą do głosownia i zatwierdzamy, klikając Zapisz. Wgrywana karta do głosowania powinna być uprzednio podpisana elektronicznie. Wgranie skanu karty niepodpisanej elektronicznie będzie stanowiło tzw. elektroniczną kopię dokumentu. Dokonanie zgłoszenia przez profesjonalnego pełnomocnika (adwokata, radcę prawnego lub doradcę restrukturyzacyjnego) spowoduje poświadczenie elektronicznej kopii dokumentu. Wniesienie skanu pisma przez wierzyciela samodzielnie lub pełnomocnika, niebędącego profesjonalnym pełnomocnikiem (np. przez pracownika) spowoduje konieczność przesłania oryginału kary do głosowania w formie pisemnej do nadzorcy układu bez wzywania w terminie 3 dni.

Jeśli twoje umocowanie do reprezentacji podmiotu nie wynika wprost z rejestru przedsiębiorców KRS, pamiętaj o dołączeniu dokumentów potwierdzających prawo do reprezentacji podmiotu (np. wyciąg z zagranicznego rejestru wraz z tłumaczeniem przysięgłym, akt powołania itp.).

Zapisujemy wniosek, klikając w przycisk Zapisz.

Przechodzimy następnie do Skrzynki przesyłek w panelu bocznym i wybieramy kategorię W opracowaniu.

Klikamy strzałkę przy dokumencie w polu Akcje, a następnie w menu (symbol trzech kropek), w którym wybieramy opcję Podpisz. Po przekierowaniu podpisujemy pismo elektronicznie podpisem kwalifikowanym, podpisem zaufanym (Profil Zaufany) lub podpisem osobistym (E-dowód). Po podpisaniu zmieni się status wniosku na podpisany.

Klikamy menu (symbol trzech kropek) przy dokumencie w polu Akcje, w którym wybieramy opcję Wyślij. Następnie ponownie potwierdzamy, klikając Wyślij. Pismo nie podlega opłacie i zostanie przekazane do nadzorcy układu.

Wraz z wysłaniem pisma głos w głosowaniu nad układem zostanie oddany.

Zatwierdzenie układu

Po upływie terminu na oddawanie głosów nadzorca układu dokonuje analizy rezultatu głosowania. Nadzorca układu weryfikuje m.in. ważność oddanych głosów. Weryfikacji podlega prawidłowość podpisu oraz umocowanie osoby, która podpisała się pod kartą do głosowania. Nadzorca układu podsumowuje wyniki głosowania i stwierdza przyjęcie układu, jeśli wymagane poparcie wierzycieli zostało uzyskane.

Przypomnijmy, ze układ  zostaje przyjęty jeśli uzyska poparcie większości głosujących wierzycieli, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom.

Następnie nadzorca układu sporządza sprawozdanie, w którym przedstawia przebieg postępowania i zbierania głosów oraz dokonuje analizy wyników głosowania. Jako wierzyciel możesz mieć w aktach postępowania wgląd do tego dokumentu i dołączonych do niego załączników. W szczególności będziesz mógł sprawdzić, jak głosowani pozostali wierzyciele oraz czy prawidłowo został zaliczony oddany przez ciebie głos.

Ostatecznego zatwierdzenia układu dokonuje sąd na wniosek dłużnika.

Układ wchodzi w życie po uprawomocnieniu się postanowienia o zatwierdzeniu układu.

Jako wierzyciel masz prawo zaskarżyć postanowienie sądu jeśli uważasz, że postępowanie zostało przeprowadzone nieprawidłowo i układ nie powinien być zatwierdzony.

Wykonywanie układu

Postępowanie restrukturyzacyjne w tym najpopularniejsze obecnie postępowanie o zatwierdzenie układu jest platformą porozumienia się dłużnika z wierzycielami. Poprzez układ dochodzi do ustalenia zasad spłaty wierzycieli w tym stopnia ich zaspokojenia oraz terminów zapłaty. Spłata ta rozpoczyna się po uprawomocnieniu postanowienia o zatwierdzenia układu.

Sukcesem jednak nie jest samo przyjęcie i zatwierdzenie układu, a jego późniejsze wykonanie.

Wraz z uprawomocnieniem się postanowienia o zatwierdzeniu układu nadzorca układu (lub inna osoba wskazana w układzie) obejmuje funkcję nadzorcy wykonania układu.

Nadzorca wykonania układu będzie zobowiązany do sporządzania raz na kwartał sprawozdania z wykonania układu i realizacji planu restrukturyzacyjnego.

W razie niewykonywania układu przez dłużnika układ może zostać uchylony przez sąd. Jeśli wiec układ przewiduje częściowe umorzenie zobowiązań, to w razie uchylenia układu kwoty zobowiązania wracają do pierwotnych wysokości.

Wniosek o uchylenie układu może być złożony przez dłużnika, nadzorcę wykonania układu lub przez wierzyciela.

Podsumowanie

Pamiętaj, ze jako wierzyciel nasz szereg uprawnień na poszczególnych etapach postępowania i warto z nich korzystać. W szczególności pamiętaj o przysługującym ci uprawnieniu do dostępu do informacji o stanie majątkowym dłużnika i dokumentów wytworzonych w toku postępowania poprzez dostęp do elektronicznych akt postępowania w KRZ.

Pamiętaj też, że podejmując decyzję przy głosowaniu nad układem, warto dokonać dogłębnej analizy dokumentów oraz porównania stopnia zaspokojenia w restrukturyzacji do ewentualnego postępowania upadłościowego.

Jeśli chciałbyś, aby analizy tej dokonał doradca restrukturyzacyjny z naszej kancelarii, to zapraszamy do kontaktu. Możemy dokonać takiej analizy oraz jako pełnomocnik oddać głos nad układem w twoim imieniu.